کشف تاریخی یک ستون بزرگ از سنگ مذاب در زیر دشت های مریخ - مجله فازنما

دانشمندان باور دارند ستون بزرگی از سنگ مذاب که در مریخ کشف شده است، احتمالا عناصر مورد احتیاج میکروب های بیگانه را برای رشد کردن در زیر سطح در بر دارد.

ستون بزرگی از سنگ مذاب زیر دشت های شمالی مریخ کشف شده است و دانشمندان باور دارند که ممکن است حاوی عناصر مورد احتیاج میکروب های بیگانه برای رشد کردن در زیر سطح باشد.

بیانیه ای که روز دوشنبه به وسیله دانشمندان آزمایشگاه قمری و سیاره ای دانشگاه آریزونا (UArizona) منتشر شد، حاکی از این است که این نوع سنگ ها متان و هیدروژن فراوری می نمایند. حیات میکروبی امروزی می تواند از متان و هیدروژن به عنوان انرژی استفاده کند. این گروه پژوهشی خاطرنشان کردند که میکروب های روی زمین، در محیط های مشابه رشد می نمایند و معتقدند که ممکن است در مریخ نیز همین گونه باشد.

این سنگ مذاب علاوه بر این که پناهگاهی برای زندگی است، می تواند نشانگر این باشد که چرا مریخ لرزه ها در نزدیکی این منطقه موسوم به گوداله های سربروس (Cerberus Fossae) شناسایی شده اند که خانه مجموعه آتشفشانی هامونه الیسیوم (Elysium Planitia) است.

مریخ به عنوان یک زمین سرد و عقیم در نظر گرفته می گردد که میلیارد ها سال پیش مرده است، اما این پژوهش تازه، شواهد بیشتری ارائه می دهد مبنی بر این که مریخ، بسیار زنده است. لرزه ها و فوران های آتشفشانی در زیر سطح ساکت و فریبنده مریخ در حال وقوع هستند.

آدرین بروکت (Adrien Broquet) و جفری اندروز هانا (Jeffrey Andrews-Hanna)، ژئوفیزیکدانان سیاره ای دانشگاه آریزونا نوشتند: نتایج پژوهش های ما نشان می دهند که درون مریخ امروز از نظر ژئودینامیکی فعال است و حالت آتشفشانی این سیاره به وسیله توده های گوشته حاصل از شکل گیری نواحی آتشفشانی دوره هسپرین (Hesperian) و فلات تارسیس (Tharsis)، از گذشته تا به امروز راهنمایی شده است.

این گروه پژوهشی در خصوص این که چگونه زندگی در زیر سطح می تواند رشد کند، عنوان کردند که منطقه مورد آنالیز، سیلاب مایع را در گذشته زمین شناسی اخیر خود تجربه نموده، اما علت آن همچنان یک راز به جای مانده است.

اندروز هانا گفت: همان گرمای ناشی از توده ای که به فعالیت های آتشفشانی و لرزه ای ادامه می دهد، می تواند یخ ها را نیز برای ایجاد سیلاب، ذوب کند و باعث ایجاد واکنش های شیمیایی گردد که زندگی را در اعماق زمین حفظ می نمایند. میکروب های روی زمین، در محیط هایی از این دست شکوفا می شوند و این امر می تواند در خصوص مریخ نیز صادق باشد. این کشف فراتر از شرح فعالیت های لرزه ای مرموز و تتازه حیات در فعالیت های آتشفشانی است.

این گروه پژوهشی، مشاهدات مداری و مدل های رایانه ای ژئوفیزیکی گوداله های سربروس را ترکیب کردند و شواهدی را در خصوص رسوبات آتشفشانی با قدمت 5000 سال به دست آوردند.

مجموعه آتشفشانی کوه های الیسیوم (Elysium Mons) که در محدوده 800 مایلی گوداله های سربروس قرار گرفته است، گدازه مذاب را در خود جای داده است و باعث می گردد که لرزه هایی در سیاره پیش بیایند.

بروکت گفت: پژوهش ما، شواهدی را ارائه می نماید که نشان می دهند یک ستون گوشته فعال و غول پیکر در مریخ امروزی وجود دارد.

این گروه پژوهشی، از داده های مریخ نورد اینسایت (Insight) ناسا استفاده کردند که نخستین بار در سال 2018 روی مریخ فرود آمد و مجموعه ای از مریخ لرزه ها را در سطح این سیاره شناسایی کرد.

گروه اینسایت اخیرا تعیین نموده اند که تقریبا همه مریخ لرزه ها از این منطقه سرچشمه می گیرند. آن ها یافته های خود را در ماه اکتبر اعلام کردند. این نتایج نشان داد که ماگما می تواند در اعماق سطح مریخ جریان یابد.

آتشفشان ها و زلزله هایی که روی زمین رخ می دهند، معمولا با تکتونیک صفحه ای (Plate tectonics) در حال تغییر یافتن مرتبط هستند، اما مریخ دارای تکتونیک صفحه ای نیست و همین موضوع باعث شد که پژوهشگران بگویند که این رویداد ها نتیجه وجود یک ستون گوشته هستند.

توده های گوشته، حباب های غول پیکری از سنگ های گرم و شناور هستند که از اعماق یک سیاره بالا می آیند و از لایه میانی آن که گوشته است، عبور می نمایند تا به پایه پوسته آن برسند. بدین ترتیب، باعث وقوع زلزله، ایجاد گسل ها و فوران های آتشفشانی می شوند. به عنوان مثال، زنجیره جزایر هاوایی زمانی تشکیل شد که صفحه اقیانوس آرام، به آرامی روی یک ستون گوشته حرکت کرد.

اندروز هانا گفت: ما شواهدی قوی مبنی بر فعال بودن توده های گوشته در زمین و زهره در اختیار داریم، اما در خصوص دنیا کوچک و ظاهرا سردی مانند مریخ چنین انتظاری وجود ندارد. مریخ بین سه تا چهار میلیارد سال پیش، بیشترین فعالیت را داشت و دیدگاه غالب این است که سیاره سرخ اساسا امروز مرده است.

بخش قابل توجهی از فعالیت های آتشفشانی که در اوایل تاریخ سیاره رخ دادند، بلندترین آتشفشان ها را در منظومه شمسی ساختند و بیشتر نیمکره شمالی را در رسوبات آتشفشانی پوشاندند. فعالیت کمی که به تازگی اتفاق افتاده است، معمولا به فرآیند های غیرفعال در یک سیاره رو به خنک شدن نسبت داده می گردد.

با نگاهی عمیق تر به ویژگی های هامونه الیسیوم، پژوهشگران دریافتند که سطح آن بیش از یک مایل بلند شده است که با عملکرد داخلی یک ستون گوشته مطابقت دارد. مقدار گیری های جداگانه نشان داد که کف دهانه های برخوردی، در جهت ستون کج می گردد. این موضوع بیشتر از این ایده پشتیبانی می نماید که پس از تشکیل دهانه ها، چیزی سطح را به سمت بالا هل داده است.

با وجود تمام شواهد حاکی از وجود یک ستون، پژوهشگران در نهایت یک مدل تکتونیکی را در این منطقه به کار بردند که حضور یک ستون غول پیکر به عرض 2500 مایل را آشکار کرد. به گفته پژوهشگران، این تنها راه برای شرح دادن عامل تشکیل گوداله های سربروس بود.

بروکت گفت: این یافته ها چالشی را برای مدل هایی ایجاد می نمایند که دانشمندان سیاره شناسی آن ها را برای آنالیز تکامل حرارتی سیارات به کار می برند. این ستون گوشته، بر ناحیه ای از مریخ تأثیر گذاشته که تقریبا معادل قاره آمریکا است. پژوهش های آینده باید راهی را برای شرح دادن علت وجود ستون گوشته بسیار بزرگی که انتظار نمی رفت در آنجا وجود داشته باشد، پیدا نمایند. پیش از این فکر می کردیم که مریخ نورد اینسایت در یکی از خسته نماینده ترین منطقه ها مریخ از نظر زمین شناسی فرود آمده، اما پژوهش ما نشان می دهد که اینسایت درست بالای سر ستون فعال فرود آمده است.

وجود یک ستون فعال، بر تفسیر داده های لرزه ای ثبت شده به وسیله اینسایت تأثیر می گذارد. بروکت گفت: در اختیار داشتن یک ستون گوشته فعال در مریخ، یک تغییر اساسی برای درک ما در خصوص تکامل زمین شناسی این سیاره به شمار می رود. این مشابه زمانی است که تجزیه و تحلیل لرزه های ثبت شده در دوران ماموریت آپولو (Apollo) نشان داد که هسته ماه مذاب است.

منبع: ایسنا