توطئه بریتانیا؛ جاسوسِ جعلی شوروی در فرانسه - مجله فازنما

با ما همراه باشید و با تور فرانسه ارزان از کشور عشاق دیدن کنید و در شهرهای پاریس، مارسی بگردیم و برج ایفل ، موزه لوور و دیگر جذابیت های این شهر زیبا را ببینیم

هارولد ویلسون، نخست وزیر وقت، از توطئه ای که با شرکت ساندی تایمز در جریان بود اطلاع داشت

در اواخر دهه 1960، دولت بریتانیا کوشش کرد تا با یاری یکی از روزنامه های این کشور اینگونه جلوه دهد که یک جاسوس شوروی توانسته است به سطوح فوقانی دولت فرانسه رخنه کند. اسنادی که اخیرا منتشر شده است نشان می دهد که وزارت خارجه بریتانیا از روزنامه ساندی تایمز خواسته بود تا ایده وجود فردی مشابه کیم فیلبی - جاسوس دوجانبه بدنام بریتانیایی - در فرانسه را مطرح کند.

اسناد مربوط به این توطئه در آرشیو ملی بریتانیا نگه داری می گردد. مقامات بلندپایه دولت بریتانیا، از جمله هارولد ویلسون، نخست وزیر وقت از حزب کارگر، از این توطئه خبر داشتند. به نظر می رسد که هدف از این کار دو چیز بوده است: متقاعد کردن فرانسه به جلوگیری از انتشار خاطرات کیم فیلبی در مجله پاری مچ، و منحرف کردن بخشی از انتقاداتی که در آن موقع متوجه نهاد های اطلاعاتی بریتانیا شده بود.

مساله دیگر نگرانی بابت محتوای کتاب فیلبی بود. او این کتاب را بعد از این که در سال 1963 به شوروی گریخته بود در مسکو نوشت و تصور می شد که شاید حاوی مطالبی باشد که هم مایه بی آبروی بریتانیا گردد و هم به تبلیغات ک گ ب یاری کند.

این توطئه همزمان بود با تنش در روابط بریتانیا با فرانسه، چرا که شارل دو گل، رئیس جمهور این کشور، بار ها مانع از پیوستن بریتانیا به جامعه اروپایی شده بود.

کیم فیلبی، جاسوس دوجانبه و یکی از بدنامترین جاسوسان بریتانیا، اطلاعات محرمانه را در اختیار ک گ ب گذاشته بود

سندی که این توطئه را آشکار می نماید یادداشتی است که سر دنیس گرینهیل، یکی از بلندپایه ترین مقامات وزارت خارجه، روز 3 ژانویه 1968 به سر بِرک ترند، منشی کابینه، و لرد چَلفونت، وزیر مشاور در امور خارجه، فرستاده بود.

در این یادداشت آمده است: طبق توافق قبلی، با لرد چلفونت درباره این ایده که از هری اِوَنز، سردبیر روزنامه ساندی تایمز، بخواهیم که مقاله ای با عنوان آیا یک فیلبی فرانسوی هم هست؟ بنویسد مشورت کردم. نظر لرد چلفونت بر این بود که شاید مفید باشد.

حلقه جاسوسان کمبریج؛ مست های بی مصرف

به همین دلیل، دیشب دیداری چند دقیقه ای با اونز داشتم و این ایده را مطرح کردم. گفتم شاید بد نباشد که مقاله با موضوع انتشار احتمالی خاطرات فیلبی در پاری مچ آغاز گردد و سپس وارد حدس درباره نفوذ پیروز اشخاصی مشابه فیلبی و یارانش در فرانسه گردد... به نظر می رسید که از این ایده بدش نیامده باشد، اما هیچ قولی نداد.

در این یادداشت، سر دنیس گرینهیل همچنین پیشنهاد می دهد که ساندی تایمز یکی از داستان های جاسوسی لئون اوریس به نام توپاز را آنالیز کند که درباره عملیات اطلاعاتی شوروی در فرانسه بود و این دیپلمات عقیده داشت که بر پایه حقایق راسخ است.

سر دنیس گرینهیل روز 16 مارس 1968 یادداشت دیگری ارسال می نماید که حاوی گزارش مصاحبه های بعدی او با هری اونز است. سردبیر ساندی تایمز از او خواسته بود تا اطلاعات مختلفی را که گزارشگرانش کشف نموده بودند تایید کند.

جواب این دیپلمات چنین بود: در پی مشورت با لرد چلفونت، تلفنی با اونز تماس گرفتم و به او گفتم که ما دوست نداریم که در این باره وارد جزئیات شویم، اما می توانم به او بگویم که به نظر ما اقداماتتان کار نسبتا خوبی بوده است.

کار کثیف

حدود یک هفته بعد، یعنی روز 28 مارس، سر دنیس گرینهیل با ارسال گزارشی به مقامات مافوق خبر از گفت وگوی دیگری داد.

هری اونز امروز یک بار دیگر با من درباره مقاله آیا یک فیلبی فرانسوی هم هست؟ ساندی تایمز صحبت کرد... پیشنهاد آن ها این است که روز یک شنبه 7 آوریل منتشر گردد و ظاهرا مجله لایف نیز دوست دارد آن را منتشر کند. او گفت که متن کامل آن هفته آینده به دستش می رسد و مسئله ای با این که آن را به من نشان دهد ندارد.

لرد چلفونت با دست روی پیش درآمدی که برای این یادداشت تهیه شده بود نوشت: اندکی کار کثیف در این مقطع خاص ایرادی ندارد. به نخست وزیر خواهم گفت.

شارل دو گل، رئیس جمهور فرانسه، گزارش ساندی تایمز را رد کرد

در اواسط آوریل، هم روزنامه ساندی تایمز و هم مجله لایف با انتشار مقالاتی به وجود یک جاسوس شوروی در بین کارمندان شارل دو گل اشاره کردند. ساندی تایمز گزارش داد: فردی خائن، یک فیلبی فرانسوی دو گل را متقاعد نموده است که مواضع ضدغربی اتخاذ کند.

بخشی از گزارش این روزنامه با استفاده از مدارکی تنظیم شده بود که توسط سرهنگ فیلیپ دو وُژولی، افسر اطلاعاتی سابق فرانسه، که گفته می شد برای مقامات آمریکایی کار می نماید فراهم شده بود. دفتر دو گل این ادعا را رد کرد و آن را مسخره و مضحک خواند.

در ادامه گزارش هایی منتشر شد که ادعا می کردند اتهامات وژولی انتقام سیا بابت پاکسازی ماموران اطلاعاتی آمریکایی در فرانسه توسط دولت دو گل بوده است. در یادداشت دیگری به تاریخ 18 ژانویه 1968، سر دنیس گرینهیل که نگران صدور مجوز برای انتشار خاطرات فیلبی بود فرانسوی ها را به خیانت متهم می نماید.

به نوشته او فکر می کنم که در این مقطع تمام قدم های منطقی برای ایجاد مانع بر سر راه فیلبی را برداشته ایم و اگر فرانسوی ها در نهایت توافق نموده باشند که پول قابل توجی به او بدهند جای بسی تاسف است. معهذا، فرانسوی ها بیشتر از ما به خیانت عادت دارند و شکی نیست که ناشر مربوطه به همین خاطر توانسته است خود را راضی کند تا جایزه هنگفتی به شخصی بدهد که به منافع کشور خود ضربه زده بود.